اعتبار سنجی برخی نشانگرهای مولکولی در تعیین جنسیت ژنوتیپ‏های مختلف کیوی‏ فروت حاصل گرده افشانی آزاد

سابقه و هدف: کیوی‏فروت یکی از مهم‌ترین محصول باغی صادراتی ایران است. اما تمایل مشتریان بین المللی به خرید میوه‏های کیوی متفاوت از نظر رنگ گوشت و مزه افزایش یافته است، جهت ارتقای جایگاه کیوی ایران تولید ارقام جدید اهمیت دارد. یکی از موانع اصلاح نونهالی نسبتا طولانی و همچنین دوپایگی می‏باشد که تا قبل از گلدهی تفاوتی ظاهری دانهال نر و ماده وجود ندارد. بنابراین، تعیین جنسیت دانهال‏ها و جداسازی افراد نر و ماده در کوتاه‏ترین زمان اهمیت زیادی در برنامه‏های به‏نژادی دارد. در این پژوهش اعتبارسنجی برخی از نشانگرهای مولکولی مرتبط با جنسیت جهت تفکیک دانها‏ل‏های نر و ماده کیوی‏فروت حاصل از گرده افشانی آزاد مورد آزمون قرار گرفت. مواد و روش‏ها: در این پژوهش از دو نوع ژنوتیپ کیوی‏فروت گوشت زرد (به اسامی نواب و خورشید) و یک نوع ژنوتیپ گوشت قرمز(خونی) که همگی متعلق به گونه Actinidia chinesis و دیپلوئید بودند، استفاده شد. استخراج DNA ژنومی از برگ‏های جوان 10 گیاه بالغ نر و ماده بالغ کیوی‌فروت به روش CTAB با کمی تغییرات صورت گرفت. برای تعیین دقیق غلظت DNA هر نمونه، از دستگاه اسپکتروفوتومتری (Biophotometra, Plus Eppendorff) استفاده می‌شود و غلظتDNA در طول موج 260 نانومتر ارزیابی شد. واکنش زنجیره‏ای پلیمراز (PCR) در حجم 10 میکرولیتر با استفاده از دستگاه برای هر نمونه انجام گرفت. برای هر پرایمر برنامه (PCR)، غلظت ژل آگارز و مدت زمان بارگذاری بهینه استفاده شد. در نهایت، اعتبار سنجی برخی از نشانگرهای مولکولی مرتبط با جنسیت شامل سه نشانگر SCAR (SmY, SmX و SmY1) و سه نشانگر SSR (A00I, A00II, A00II) در DNA استخراج شده از برگ ژنوتیپ‏های مورد آزمایش، مورد بررسی قرار گرفت. یافته‏ها: نتایج این پژوهش نشان داد از بین چندین نشانگر SCAR و SSR که قبلا گزارش شده بود، برخی قادر به جداسازی دقیق دانهال‏های نر و ماده کیوی‌فروت نبودند. از بین سه نشانگر SCAR (SmY, SmX و SmY1) که مورد آزمون قرار گرفتند، تنها دو نشانگر SmY1 (770 bp) در افراد نر(بدون ظهور هیچ باندی در افراد ماده) و در افراد ماده و SmX (950bp) در افراد ماده (بدون ظهور هیچ باندی در افراد نر) به خوبی قادر به جداسازی دانهال‌های کیوی‌فروت شدند. با توجه به نوارهای چندشکل بدست آمده از سه نشانگر SSR (A00I, A00II, A00II) معرفی شده برای شناسایی افراد نر و ماده، فقط نشانگر A00II با باند ویژه (230bp) در افراد نر و باند ویژه (219bp) در افراد ماده قادر به تفکیک جنسیت دانهال‌های کیوی فروت بود. دو نشانگر A00I و A00III در افراد نر و ماده الگوی باندی مشابه ظاهر نموده قادر به جدا سازی افراد از نظر جنسیت نبودند. نتیجه گیری: در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده توام از نشانگرهای SmX, SmY1 و A00II با کمترین خطا قادر به تفکیک دانهال‏های نر و ماده کیوی‏فروت در مراحل اولیه نونهالی می‏باشند.